Avrupa Komisyonu, Bulgaristan ve Romanya’nın da üye olmasıyla birlikte aday ülkelere yönelik gerçekleştirdiği adaylık dönemi mali yardım sistemini yeniden tasarlamıştır. Böylece yeni bütçe dönemi ile birlikte geçerli olmak üzere, aday ülkelere yönelik olan PHARE, ISPA ve SAPARD programları yerine yeni bir program tasarlamıştır. Böylece, 2007-2013 döneminde katılım öncesi AB mali yardımları, Katılım Öncesi Mali İşbirliği Aracı (Instrument for Pre-accession Assistance-IPA) olarak adlandırılan altında yürütecektir. Programa ilişkin 1085/2006 sayılı Konsey Tüzüğü 31 Temmuz 2006 tarihinde Topluluk Resmi Gazetesinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. IPA’nın temel amacı, Topluluk müktesebatına uyum sağlamak amacıyla; aday ve potansiyel aday ülkelerin AB politikalarına ve standartlarına aşamalı olarak uyumunu sağlamak ve bu ülkeleri üyelik sonrasında faydalanılacak Yapısal Fonlara ve Uyum Fonuna hazırlamaktır. 11,468 milyar avro bütçeye sahip olan IPA Programı kapsamında, aday ve potansiyel ülkeler olmak üzere, iki kategori ülke tanımlanmıştır. Buna göre; Türkiye, Hırvatistan ve Makedonya aday ülkeler ve Arnavutluk, Sırbistan, Karadağ ve Bosna-Hersek potansiyel ülkeler olarak belirlenmiştir.

 Bu çerçevede IPA kapsamında yardımlar beş bileşen kapsamında ele alınmaktadır. Bunlar; 

(1) Geçiş dönemi desteği ve kurumsal yapılanma,

(2) Sınır ötesi işbirliği,

(3) Bölgesel kalkınma,

(4) İnsan kaynaklarının geliştirilmesi,

(5) Kırsal kalkınma

 Tüzüğe göre, IPA programı kapsamında faydalanıcı ülkelere tahsis edilecek kaynaklar, Komisyon tarafından, çok yıllı olarak her bir aday ve potansiyel ülkeye ve her bir bileşen için ayrı ayrı belirlenecektir. Bununla birlikte, tahsis edilecek kaynaklar, yıllık olarak, ihtiyaç analizi, ilgili ülkenin fonları absorbe etme ve yönetim kapasitesi gibi faktörler dikkate alınarak gözden geçirilecektir. Böylece, Avrupa Komisyonunun yıllık genişleme paketi içerisinde üç yıllık bir perspektifi içeren Çok yıllı İndikatif Mali Çerçeve (Multi Annual Financial Framework – MIFF )’nin hazırlanması öngörülmüştür. 2007-2010 dönemini kapsayan MIFF yayınlanmıştır. MIFF, bu dönemde, IPA programından faydalanacak her bir ülke ve her bir IPA bileşeni için ayrılacak kaynak tutarını göstermektedir. Çok Yıllı İndikatif Mali Çerçeve Belgesi (Multi-annual Indicative Financial Framework Document - MIFF) uyarınca, 2007-2010 dönemi için Ülkemize toplam 2,256 milyar avroluk AB kaynağının tahsis edilmesi öngörülmektedir. Buna göre ülkemize 2007 – 2010 döneminde yıllık olarak bileşen bazlı tahsisatlar aşağıda gösterilmektedir.

 Tablo: MIFF Kapsamında Türkiye’ye Yapılan Bileşen Bazlı Mali Tahsisatlar

                                                                                                                 (milyon avro)

Kaynak: Avrupa Komisyonu, MIFF, 2006.

IPA Programın uygulanmasına ilişkin hususlar, 12. 06. 2007 tarih ve 2499/2007 sayılı Komisyon Uygulama Tüzüğü ile belirlenmiştir. Avrupa Birliği tarafından ülkemize sağlanan hibe niteliğindeki fonların yönetiminde yer alan kurumsal aktörlerin görev tanımlarını belirleyen 2001/41 sayılı Başbakanlık Genelgesi 2007 – 2013 döneminde yürürlükte olacak olan IPA ile uyumlu olacak şekilde revize edilecektir. Genelgeye ilişkin çalışmalar halen devam etmektedir. Böylece, yeni dönemde Ülkemizin üyelik sonrası dönemde yararlanacağı Yapısal Fonlar ve Uyum Fonunun yönetimine ilişkin kurumsal kapasiteyi daha ileri bir düzeyde oluşturmasına katkı sağlanacaktır. Oluşacak bu kapasite, fonların daha yüksek oranlarda kullanılabilmesini doğrudan etkileyecektir.

Yapısal fonların adaylık dönemindeki yansımasını büyük ölçüde IPA’nın Bölgesel Kalkınma ve İnsan kaynaklarının Geliştirilmesi Bileşenleri oluşturmaktadır. Bu çerçevede, öncelikli olarak IPA’nın Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşenlere yönelik Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı koordinasyonunda 2007 – 2013 yıllarını kapsayacak şekilde Stratejik Çerçeve Belgesi hazırlanmıştır. Bu belge, söz konusu dönemde her iki bileşene ilişkin önceliklerimizi ortaya koymaktadır. Stratejik Çerçeve Belgesiyle uyumlu olarak, iki bileşen altında yer alan ve Program Otoritesi olarak adlandırılan bakanlıkların koordinasyonunda hazırlanacak olan Operasyonel Programlar ile projeler finanse edilecektir. Bölgesel Kalkınma bileşeni altında, Ulaştırma Bakanlığının koordinasyonunda Ulaştırma Operasyonel Programı, Çevre ve Orman Bakanlığının koordinasyonunda Çevre Operasyonel Programı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının koordinasyonunda Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı ile İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşeni altında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının koordinasyonunda İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı hazırlanmaktadır. Stratejik Çerçeve Belgesi tamamlanarak Avrupa Komisyonuna iletilmiştir. Operasyonel Programlara ilişkin hazırlık süreci ise halen devam etmektedir.

1. Bileşen: Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma:

Finanse Edilen Proje Alanları:

§          AB Müktesebatına uyum ve kurumsal yapılanma,

§          Topluluk Programı ve Ajanslarına Katılım,

§          Hukuk devletinin ve demokratik kurumların güçlendirilmesi,

§          Kamu yönetimi ve ekonomik alandaki reformların desteklenmesi,

§          İnsan Haklarının ve temel özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi,

§          Sivil toplumun geliştirilmesi ile ilgili projeler öncelikli olarak finanse edilecektir. 

2. Bileşen: Sınır Ötesi İşbirliği:

Finanse Edilen Alanlar:

§          Ekonomik faaliyetleri canlandırıcı küçük ölçekli altyapı (çevre, turizm gibi alanlarda, sınır ötesi sosyal ve kültürel bağların kuvvetlendirilmesi,

§          Ortak ekonomik ve çevresel planlamayı destekleyen teknik yardım hizmetlerinin sağlanması ile ilgili projeler öncelikli olarak finanse edilecektir. 

3. Bileşen: Bölgesel Kalkınma:

Söz konusu bileşen kapsamındaki programlama çalışmaları, Ulaştırma, Çevre ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programları çerçevesinde yürütülmektedir.

4. Bileşen: İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi

Söz konusu bileşen kapsamındaki programlama çalışmaları, İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı başlığı altında yürütülmektedir.

5. Bileşen: Kırsal Kalkınma:

IPARD Planı ile ilgili hazırlıklar devam etmektedir. IPARD Planında öngörülen illerde IPARD ajansı sıfatıyla uygulama ve ödemelerden sorumlu Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun faaliyete geçmesi ile birlikte programlama çalışmaları başlatılacaktır. Bu nedenle, mevcut durumda 5. bileşene ilişkin bir programlama takvimi bulunmamaktadır.

Finanse Edilen Alanlar:

§          Tarımsal işletmelerinin yeniden yapılandırılması ve yenilenmesi,

§          Tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması,

§          Kırsal altyapı,

§          Kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi,

§          Üretici grupları,

§          Çevre dostu üretim metotları,

Önceki Sayfa

Yorumlar